Woensdag 22 november mogen we weer naar de stembus. In een land waar het aantal zzp’ers gestaag groeit, is het goed om te weten wat de partijen van plan zijn op dat gebied. De belangrijkste onderwerpen: een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering, het invoeren van maatregelen voor het verminderen van zzp’ers en schijnzelfstandigheid. Lees deze blog en maak een weloverwogen keuze op 22 november.

Als je zzp’er bent, wil je waarschijnlijk weten welke maatregelen politieke partijen in de (nabije) toekomst willen nemen die op jou van toepassing zijn. Op dit moment spelen met name vraagstukken op het gebied van sociale zekerheid, onderbetaling en schijnzelfstandigheid. Vrijwel alle partijen hebben deze onderwerpen dan ook in het verkiezingsprogramma staan.

Balans tussen loondienst en zzp’ers

De vraag of zzp’en in de toekomst aantrekkelijker of juist minder aantrekkelijk wordt, is onder meer afhankelijk van de regelingen voor medewerkers in loondienst. De afgelopen jaren is er een verschuiving naar meer flex- en tijdelijke contracten, wat er mede toe heeft geleid dat veel mensen zijn gaan zzp’en. In de zorg stapten bijvoorbeeld steeds meer professionals over naar zelfstandig ondernemerschap, omdat ze zo een beter loon en betere arbeidsvoorwaarden konden afdwingen.

Deze ontwikkelingen kunnen tegelijkertijd leiden tot ‘schijnzelfstandigheid’: medewerkers zijn officieel zelfstandig, maar gaan vanuit hun onderneming een relatie aan met een opdrachtgever die in veel opzichten hetzelfde is als een werknemer-werkgeversrelatie. Om dit te voorkomen, heeft de overheid de wet DBA ingevoerd, een wet die naar verwachting in 2025 wordt geüpdatet.

Verschillen per sector

Natuurlijk zijn er ook sectoren en functies waarin het juist heel logisch is om als zzp’er te werken. Denk aan kunst- en cultuur, landbouw en de bouw. Voor deze professionals zijn met name regelingen op het gebied van sociale zekerheid van belang, zoals de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Die is nu niet verplicht en vaak duur, waardoor velen ervoor kiezen om er geen af te sluiten. Wat natuurlijk risico’s met zich meebrengt.

Goed, tijd voor het overzicht. We bespreken de belangrijkste plannen van de grote partijen, op willekeurige volgorde.

D66

D66 wil de belasting op inkomsten uit ondernemingen verhogen. De zelfstandigenaftrek verdwijnt wat D66 betreft en wordt gewijzigd naar een urenvoordeel, waarmee het voor iedereen loont om meer dan 3 dagen te werken. Verder wil D66 meer mogelijkheden voor zzp’ers om zich te verenigen bij collectieve onderhandelingen.

D66 maakt niet direct een probleem van het grote aantal zzp’ers, maar vindt wel dat zij meer zekerheid moeten hebben. Ze willen daartoe het sociale stelsel vernieuwen, te beginnen met een betaalbare collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. Daarbij willen ze wel een mogelijkheid voor een opt-out van die verzekering.

BBB

De BoerBurgerBeweging (BBB) wil de verschillen tussen medewerkers in vaste dienst en flexwerkers/zzp’ers verminderen. Bijvoorbeeld door de belastingdruk voor werkgevers tussen het aannemen van medewerkers in loondienst en zzp’ers inhuren, te verkleinen.

Verder wil de BBB een maximumtarief voor zzp’ers die in het publieke domein werken, zodat mensen in die sector minder snel de keuze maken om te gaan zzp’en. De BBB wil ook meer vaste dienstverbanden. BBB geeft aan een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkende Nederlanders te willen, maar lijkt voor zzp’ers te neigen naar een ‘beschikbaar, maar niet verplicht’ scenario.

CDA

Het CDA wil een vaste dienstverband aantrekkelijker maken om zo het aantal zzp’ers te verminderen, maar heeft daar geen concrete plannen voor. In de zorg wil het CDA een maximum stellen aan het aantal zelfstandigen, dus het wil werkgevers verplichten om mensen in loondienst aan te nemen. Dat zal zzp’ers in de zorg dus sneller dwingen om weer voor werken in loondienst te kiezen. Het CDA wil een verplichte, betaalbare arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. Of ze ook een opt-out mogelijkheid willen bieden, wordt niet benoemd.

PVV

Wat de PVV betreft hoeven er weinig extra regels bij te komen op het gebied van zzp’en. Ze vinden dat arbeidsongeschiktheid en pensioenopbouw voor zelfstandigen betaalbaar moet worden, maar niet verplicht.

GroenLinks/PvdA

Vast contract moet de norm worden, als het aan GroenLinks/PvdA ligt. Voor ‘gewone werkzaamheden’ moeten geen zzp’ers meer ingehuurd worden. De partij wil hogere ww-premies voor werkgevers die veel tijdelijke contracten aanbieden, om ze te stimuleren om meer met vaste contracten te werken. Verder wil GroenLinks/PvdA minimumtarieven voor zzp’ers, om onderbetaling te voorkomen.

GroenLinks/PvdA wil een verplichte, collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering én pensioen voor alle werkenden, dus ook voor zzp’ers. De arbeidsongeschiktheidsverzekering moet wat hen betreft bestaan uit ‘een betaalbare premie’ voor zelfstandigen en een bijdrage van de opdrachtgever.

NSC

De partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt benoemt specifiek de Wet DBA in het partijprogramma. Volgens NSC werkt deze wet niet en moet er een duidelijker onderscheid komen tussen werknemers en (zelfstandig) ondernemers.

Verder wil NSC flexwerk verminderen en de fiscale en sociale regels voor werknemers, uitzendkrachten en zzp’ers zoveel mogelijk gelijktrekken. NSC wil een ‘publieke basisvoorziening’ voor sociale zekerheid voor iedereen, dus ook voor zelfstandigen.

VVD

De VVD wil werkgevers stimuleren om met vaste contracten te werken, door de lasten te verlagen. Wat betreft zzp’ers benadrukt de VVD de eigen verantwoordelijkheid. Omdat mensen bewust kiezen voor zelfstandig ondernemerschap hoeven daar geen extra regels en verplichtingen aan verbonden te worden, zo redeneert de VVD. Wel wil de VVD meer gaan handhaven op schijnzelfstandigheid, maar alleen in sectoren waar dat een veelvoorkomend probleem is.

De VVD wil een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen invoeren, maar zzp’ers moeten vrij blijven om zelf een verzekering af te sluiten. Tot slot wil de VVD kijken of ze zzp’ers net zo voordelig pensioen op kunnen laten bouwen, als werkenden in loondienst.